I. Tổng quan thực trạng thực hiện quyền và nghĩa vụ của Luật sư trong hoạt động tố tụng
Trong những năm gần đây quy định đặt trọng tâm việc tranh tụng làm tiền đề quan trọng để Toà án các cấp giải quyết các vụ án. Với tính đặc thù là bên phản biện hay vai trò chứng minh và tranh tụng của Luật sư, đã dẫn đến sự thay đổi một cách căn bản hệ thống các quy định về quyền và nghĩa vụ của Luật sư trong hoạt động tố tụng tại Việt Nam. Việc ghi nhận sự vận dụng các quy định này có tính chất quan trọng nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật.
Ngoài những điều đã đạt được, một số điểm hạn chế trong việc áp dụng quy định về quyền và nghĩa vụ của Luật sư đã không cho phép Luật sư thực hiện trọn vẹn chức năng của mình. Cụ thể là các vấn đề như sau:
II. Thực trạng đặc trưng thực hiện quyền và nghĩa vụ của Luật sư trong hoạt động TTHS và hướng hoàn thiện
1. Việc chỉ sử dụng thuật ngữ “Người bào chữa” trong phạm vi hẹp là chưa hợp lý
Tuy BLTTHS 2015 đã mở rộng giới hạn phạm vi của người bào chữa khi Luật sư được phép tham gia kể từ thời điểm người bị bắt, giữ có mặt tại cơ quan điều tra là điều hợp lý. Tuy nhiên đối với người bị tố cáo thì Luật sư không tham gia với tư cách là người bào chữa mà lại tham gia với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp. Điều này chưa tạo được sự thống nhất và chưa tạo đủ điều kiện để người bị tố cáo, kiến nghị khởi tố được bảo vệ tốt nhất quyền lợi của mình.
Vì thế kiến nghị cần mở rộng khái niệm người bào chữa cho Luật sư tham gia TTHS để bảo vệ cho người bị tố cáo hoặc kiến nghị khởi tố.
2. Quyền nhờ Luật sư bào chữa và quyền đăng ký người bào chữa còn chưa triệt để
Để trở thành người bào chữa cho người bị buộc tội (người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can, bị cáo) trong một vụ án, Luật sư phải được CQTHTT tiếp nhận việc đăng ký bào chữa. Điều này chưa thảo đáng. Bởi lẽ, theo thủ tục cũ Luật sư phải được cấp giấy chứng nhận người bào chữa và các CQTHTT được quyền cấp hoặc không và trong mỗi giai đoạn tố tụng thì giấy này được cấp lại, điều này gây ra rất nhiều bất tiện cho Luật sư khi tham gia tố tụng. Và thời gian cấp là trong 3 ngày CQTHTT phải xem xét cấp. Việc xem xét và việc cấp là hai khái niệm khác nhau việc xem xét trong thời gian bao lâu chưa được nêu rõ.
Nhằm tháo gỡ vướng mắt đó BLTTHS 2015 quy định về việc Đăng ký bào chữa, việc này vẫn mang nặng tính thủ tục và Luật sư vẫn bị làm khó khi CQTHTT trì hoãn việc đăng ký. Trong một số trường hợp người nhà của bị can mời Luật sư nhưng bị can vì một số tác động nên từ chối Luật sư. BLTTHS 2015 buộc NTHTT phải cùng Luật sư gặp bị can để xác nhận về việc từ chối Luật sư đây là điểm tiến bộ.
Đề xuất: Cần xem xét bãi bỏ thủ tục đăng ký, Luật sư khi tham gia tố tụng chỉ cần xuất trình thẻ Luật sư và giấy yêu cầu Luật sư thì đương nhiên trở thành người bào chữa. Trong trường hợp sau khi tham gia tố tụng CQTHTT phát hiện Luật sư không đủ điều kiện để tham gia tố tụng thì phải ra văn bản đình chỉ tư cách tham gia của Luật sư và quyết định này được quyền khiếu nại theo quy định.
3. Luật sư tham gia tố tụng trong giai đoạn giải quyết tin báo tố giác tội phạm và có mặt khi bị can bị lấy lời khai và đối chất
Trước đòi hỏi của thực tiễn BLTTHS 2015 đã chấm dứt việc CQTHTT thường không cho Luật sư tham gia trong giai tiền khởi tố như trước đây. Giai đoạn giải quyết tin báo tố giác tội phạm là giai đoạn trước khi khởi tố vụ án, khởi tố bị can và sự có mặt của Luật sư đã được quy định tại Điều 83 BLTTHS 2015, tại giai đoạn này Luật sư tham gia với tên gọi là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố.
Tuy nhiên trong thực tiễn không phải lúc nào người bị bắt, bị giữ cũng có mặt tại cơ quan điều tra, trong một số trường hợp Công an phường, xã là nơi người bị bắt giữ bị áp giải đến. Tại đây Luật sư chưa được tham gia tố tụng do việc đăng ký bào chữa thuộc thẩm quyền của Cơ quan điều tra do đó quyền con người có thể bị xâm phạm trong giai đoạn này. Từ đó, nên có quy định Luật sư được tham gia kể từ thời điểm thân chủ bị bắt hoặc bị giữ. Luật sư chỉ cần xuất trình thẻ Luật sư và chứng minh về lời yêu cầu của người có quyền về việc nhờ Luật sư bào chữa.
Đối với quyền Luật sư được có mặt khi lấy lời khai của người bị bắt, bị tạm giữ, khi hỏi cung bị can và nếu người có thẩm quyền tiến hành lấy lời khai, hỏi cung đồng ý thì được hỏi người bị bắt, người bị tạm giữ, bị can. Điều này chưa tạo thuận lợi cho Luật sư vì trong thời điểm này, bị can có quyền nhờ Luật sư tư vấn pháp luật và Luật sư cũng phải có quyền được hỏi bị can để làm rõ các tình tiết có lợi cho bị can.
4. Quyền tranh luận tại phiên toà của Luật sư trong TTHS
BLTTHS 2015 quy định quyền bình đẳng của Luật sư với những người tham gia tranh tụng tại phiên tòa một cách cụ thể. Theo đó Tòa án có trách nhiệm tạo điều kiện cho kiểm sát viên, bị cáo, người bào chữa, những người tham gia tố tụng khác thực hiện đầy đủ quyền, nghĩa vụ của mình và tranh tụng dân chủ, bình đẳng trước Tòa án.
Tuy nhiên Kiểm sát viên thường tránh tranh luận, tuy BLTTHS 2015 đã quy định Kiểm sát viên phải tranh luận đến cùng. Song thế nào là tranh luận đến cùng thì chưa được làm rõ và Kiểm sát viên thường nhận định mình đã tranh luận đủ. Vì thế phải có quy định Thẩm phán chủ toạ phải tổng kết các vấn đề đã trành luận và yêu cầu các bên tiếp tục tranh luận các vấn đề mà Hội đồng xét xử thấy chưa rõ.
5. Nghĩa vụ góp phần làm sáng tỏ sự thật khách quan nhưng không làm xấu đi tình trạng của bị can, bị cáo
Trong hoạt động tố tụng, Luật sư có chức năng gỡ tội cho bị can, bị cáo và luôn độc lập với chức năng buộc tội của CQTHTT, quy định này đảm bảo cho việc giải quyết vụ án được khách quan công bằng, đúng pháp luật, tránh cách nhìn phiến diện một chiều luôn buộc tội của CQTHTT.
Dù phải tôn trọng sự thật khách quan nhưng Luật sư không được phép làm nghiêm trọng thêm tình trạng của bị can, bị cáo mà mình đang bảo vệ. Điều đó thể hiện qua luận cứ bảo vệ của Luật sư không được làm tăng nặng mức hình phạt hay từ bỏ các quyền lợi khác của bị can.
Có quan điểm cho rằng Luật sư chỉ cần không làm xấu đi tình trạng bị cáo mà mình bảo vệ còn bị cáo khác thì không có quy định nên sẽ không ràng buộc Luật sư. Điều này gây ra nhiều quan điểm trái chiều. Đồng thời trong trường hợp Luật sư nhận thấy rằng CQTHTT xác định sai hành vi phạm tội nhưng việc xác định như vậy lại có lợi cho bị cáo vì khung hình phạt thấp hơn. Trong trường hợp này Luật sư nếu tuân thủ không làm xấu đi tình trạng của bị cáo thì lại vi phạm nguyên tắc độc lập và tôn trọng sự thật khách quan.
Đề xuất: Cần quy định cụ thể việc Luật sư không được làm xấu đi tình trạng của thân chủ mà mình bảo vệ. Đồng thời nguyên tắc này được ưu tiên áp dụng khi có mâu thuẫn với các quy định khác.
Xem thêm: QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA LUẬT SƯ TRONG HOẠT ĐỘNG TỐ TỤNG
THÀNH LẬP CÔNG TY TRỌN GÓI TẠI TP.HCM – UNILAW
THÀNH LẬP CÔNG TY TRỌN GÓI TẠI TP.HCM Dịch vụ thành lập công ty trọn gói tại TP.HCM của Unilaw cung cấp giải pháp toàn diện, giúp doanh nghiệp khởi đầu dễ dàng, tuân thủ pháp luật và tiết kiệm thời gian. Giới Thiệu Dịch Vụ Thành Lập Công Ty Trọn Gói Tại …
THÀNH LẬP CÔNG TY GIÁ RẺ – UNILAW
THÀNH LẬP CÔNG TY GIÁ RẺ Thành lập công ty giá rẻ tại Unilaw là giải pháp tối ưu cho doanh nghiệp muốn khởi nghiệp mà không phải chịu áp lực lớn về tài chính. Tại Sao Nên Chọn Dịch Vụ Thành Lập Công Ty Giá Rẻ Tại Unilaw? Unilaw cung cấp dịch …
THÀNH LẬP CÔNG TY DU LỊCH LỮ HÀNH – UNILAW
THÀNH LẬP CÔNG TY DU LỊCH LỮ HÀNH Thành lập công ty du lịch lữ hành là một trong những bước đi quan trọng đối với những doanh nhân đam mê ngành du lịch. Với sự hỗ trợ từ Unilaw, quá trình này sẽ trở nên đơn giản và hiệu quả. 1. Lý …
THÀNH LẬP CÔNG TY CHỌN GÓI
THÀNH LẬP CÔNG TY CHỌN GÓI Dịch vụ thành lập công ty chọn gói tại Unilaw mang đến giải pháp nhanh chóng, hợp pháp và tối ưu hóa chi phí cho doanh nghiệp khởi nghiệp tại Việt Nam. Giới Thiệu Về Dịch Vụ Thành Lập Công Ty Chọn Gói Unilaw là đơn …
THÀNH LẬP CÔNG TY CHO THUÊ XE
THÀNH LẬP CÔNG TY CHO THUÊ XE Thành lập công ty cho thuê xe là bước đầu tiên để tham gia vào một lĩnh vực kinh doanh đầy tiềm năng và cạnh tranh. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết về quy trình và lợi ích khi hợp tác với …
QUY ĐỊNH THÀNH LẬP CÔNG TY BẢO VỆ
QUY ĐỊNH THÀNH LẬP CÔNG TY BẢO VỆ Tìm hiểu chi tiết các quy định thành lập công ty bảo vệ tại Việt Nam và các dịch vụ hỗ trợ pháp lý từ Unilaw. Giới thiệu về quy định thành lập công ty bảo vệ Công ty bảo vệ là loại hình …
PHÍ ĐĂNG BỐ CÁO THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP – UNILAW
PHÍ ĐĂNG BỐ CÁO THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP Phí đăng bố cáo thành lập doanh nghiệp là một chi phí bắt buộc theo quy định pháp luật nhằm công khai thông tin doanh nghiệp mới thành lập. Điều này đảm bảo minh bạch và quyền tiếp cận thông tin của công chúng. …
MỞ CÔNG TY TRỌN GÓI TẠI TP.HCM – UNILAW
MỞ CÔNG TY TRỌN GÓI TẠI TP.HCM Unilaw cung cấp dịch vụ mở công ty trọn gói tại TP.HCM, hỗ trợ doanh nghiệp từ A đến Z để đảm bảo thủ tục pháp lý chính xác, nhanh chóng và hiệu quả. Tại Sao Nên Chọn Dịch Vụ Mở Công Ty Trọn Gói Tại …
MỞ CÔNG TY DỊCH VỤ – UNILAW
MỞ CÔNG TY DỊCH VỤ – UNILAW Bài viết này hướng dẫn chi tiết về quy trình mở công ty dịch vụ và lợi ích khi hợp tác với Unilaw, đơn vị uy tín trong lĩnh vực hỗ trợ pháp lý. Vì Sao Nên Mở Công Ty Dịch Vụ? Ngành dịch vụ đang …
MỞ CÔNG TY DỊCH VỤ KẾ TOÁN
MỞ CÔNG TY DỊCH VỤ KẾ TOÁN Mở công ty dịch vụ kế toán là một bước khởi đầu quan trọng dành cho các cá nhân và tổ chức muốn tham gia vào lĩnh vực kinh doanh đầy tiềm năng này tại Việt Nam. Lý Do Nên Mở Công Ty Dịch Vụ Kế …
LẬP CÔNG TY GIÁ RẺ – UNILAW
LẬP CÔNG TY GIÁ RẺ – UNILAW Lập công ty giá rẻ là một dịch vụ quan trọng dành cho các doanh nghiệp khởi nghiệp hoặc muốn tối ưu hóa chi phí khi thành lập tại Việt Nam. Tại Sao Nên Chọn Dịch Vụ Lập Công Ty Giá Rẻ Tại Unilaw? Unilaw …
KỸ NĂNG TƯ VẤN THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP
KỸ NĂNG TƯ VẤN THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP Kỹ năng tư vấn thành lập doanh nghiệp đóng vai trò thiết yếu trong việc xây dựng nền tảng vững chắc cho bất kỳ doanh nghiệp nào. Unilaw, với kinh nghiệm và sự tận tâm, cung cấp các giải pháp pháp lý hiệu quả, đảm …
KẾ TOÁN CHI PHÍ THÀNH LẬP CÔNG TY CỔ PHẦN – UNILAW
KẾ TOÁN CHI PHÍ THÀNH LẬP CÔNG TY CỔ PHẦN Kế toán chi phí thành lập công ty cổ phần là một bước quan trọng để đảm bảo sự minh bạch và hiệu quả tài chính khi bắt đầu hoạt động kinh doanh. Tại Unilaw, chúng tôi cung cấp dịch vụ tư …
HỢP ĐỒNG DỊCH VỤ THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP – UNILAW
HỢP ĐỒNG DỊCH VỤ THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP Hợp đồng dịch vụ thành lập doanh nghiệp là giải pháp tối ưu giúp các cá nhân và tổ chức khởi nghiệp tiết kiệm thời gian và đảm bảo quy trình pháp lý hoàn chỉnh. 1. Tại sao cần hợp đồng dịch vụ thành lập …
GIÁ DỊCH VỤ THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP – UNILAW
GIÁ DỊCH VỤ THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP – UNILAW Tìm hiểu chi tiết về giá dịch vụ thành lập doanh nghiệp tại Unilaw – sự lựa chọn uy tín hàng đầu dành cho doanh nghiệp khởi nghiệp và đầu tư tại Việt Nam. Lợi Ích Khi Sử Dụng Dịch Vụ Thành Lập …
ĐĂNG KÝ DOANH NGHIỆP TRỌN GÓI
ĐĂNG KÝ DOANH NGHIỆP TRỌN GÓI Dịch vụ đăng ký doanh nghiệp trọn gói của Unilaw giúp bạn khởi đầu kinh doanh dễ dàng, chuyên nghiệp và tuân thủ pháp luật. Tại sao nên chọn dịch vụ đăng ký doanh nghiệp trọn gói? Việc đăng ký doanh nghiệp là một bước quan …
DỊCH VỤ THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP UY TÍN – UNILAW
DỊCH VỤ THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP UY TÍN – UNILAW Tìm kiếm một đối tác pháp lý đáng tin cậy? Unilaw cung cấp dịch vụ thành lập doanh nghiệp uy tín, giúp bạn khởi đầu thành công trong kinh doanh. Giới Thiệu Về Dịch Vụ Thành Lập Doanh Nghiệp Tại Unilaw Unilaw là …
DỊCH VỤ THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP TP.HCM – UNILAW
DỊCH VỤ THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP TP.HCM – UNILAW Unilaw tự hào mang đến dịch vụ thành lập doanh nghiệp TP.HCM chuyên nghiệp, hỗ trợ tối ưu mọi quy trình để giúp doanh nghiệp sẵn sàng hoạt động ngay từ ngày đầu. Tại sao chọn dịch vụ thành lập doanh nghiệp TP.HCM của …
DỊCH VỤ THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP QUẬN TÂN BÌNH
DỊCH VỤ THÀNH LẬP DOANH NGHIỆP QUẬN TÂN BÌNH Dịch vụ thành lập doanh nghiệp quận Tân Bình tại Unilaw mang đến giải pháp toàn diện và tối ưu, giúp doanh nghiệp khởi nghiệp thuận lợi và đúng pháp luật. Tổng Quan Về Dịch Vụ Unilaw là đơn vị hàng đầu cung …
