Hãy cùng công ty luật TNHH Unilaw tìm hiểu về pháp luật Scandinavi qua bài viết dưới đây:
Vị trí của pháp luật Scandinavi trong pháp luật thế giới
Xem xét về mặt địa lý, các nước Scandinavi nằm gần các nước thuộc hệ thống pháp luật Châu Âu lục địa, tuy nhiên nghiên cứu pháp luật của nhóm các nước Bắc Âu cho thấy pháp luật của các nước này có những đặc điểm đặc thù riêng mặc dù về cơ bản nó vẫn chịu ảnh hưởng tư duy pháp lý của hệ thống châu Âu lục địa là chủ yếu. Chính vì vậy nên phần lớn các nhà nghiên cứu cho rằng pháp luật Scandinavi là một dạng đặc thù của Hệ thống pháp luật Civil law. Trên thực tế pháp luật Scandinavi đã được xây dựng và phát triển tuân theo nguyên tắc tính tối cao của đạo luật. Cũng giống như pháp luật thuộc Hệ thống pháp luật Civil law, trong pháp luật các nước Scandinavi các quy phạm pháp luật có tính trừu tượng và khái quát cao.
Bên cạnh quan điểm cho rằng pháp luật các nước Scandinavi thuộc Hệ thống pháp luật Civil law không ít các nhà nghiên cứu lại bảo vệ vị trí “trung gian “ của nhóm pháp luật các nước này. Có điều này là vì nó có tính thực tiễn hơn so với pháp luật Civil law. Thực tiễn pháp lý đóng một vai trò quan trọng trong nhóm pháp luật này. Tuy nhiên, dù thực tiễn pháp lý có một vị trí đáng kể trong nguồn luật nhưng pháp luật các nước Scanidinavi lại không có những dấu hiệu đặc trưng của Hệ thống thông luật như: quy tắc án lệ, kỹ thuật của những sự khác biệt, vai trò đặc biệt của pháp luật tố tụng.
Lịch sử phát triển của pháp luật các nước Scandinavi
Pháp luật các nước Scandinavi có lịch sử hình thành độc đáo. Mặc dù nằm trong Châu Âu nhưng trong một chừng mực nhất định nó không chịu sự chi phối của các nhân tố tồn tại ở Châu Âu lục địa. Đối với sư phát triển lịch sử của các nước Bắc Âu có các đặc điểm riêng, cụ thể: tính không phát triển tương đối của thứ bậc quản lý; sự hiện có các nông dân tự do; sự hiện có các hình thức dân chủ trong việc cân nhắc các lợi ích của các tầng lớp dân cư khác nhau trong phạm vi của sự nắm quyền tôn giáo. Chính vì những đặc thù này đã dẫn đến việc hình thành sớm Nhà nước tập quyền và pháp luật thống nhất ở khu vực này.
Bắt đầu từ thế kỷ XIII, ở Thụy Điển đã tiến hành những hoạt động nhằm nhất thể hóa pháp luật. Vào giữa thế kỷ XIV đã ban hành hai đạo luật để điều chỉnh quan hệ ở nông thôn và quan hệ ở thành phố. Hai đạo luật này có hiệu lực trong khoảng thời gian 400 năm. Trong khoảng thời gian có hiệu lực chúng đã được sửa đổi, bổ sung nhiều lần và Tòa án đóng vai trò quan trọng trong việc làm cho các đạo luật này trở nên thích nghi trong xã hội mới.
Thế kỷ XVIII Thụy Điển đã tiếp nhận nhiều cấu trúc và các nguyên tắc của pháp luật La Mã trong thực tiễn xét xử, do đó các yếu tố của Luật La Mã đã trở thành một bộ phận quan trọng của pháp luật Thụy Điển và văn hóa pháp lý Thụy Điển.
Lịch sử gắn bó của các nước Bắc Âu đã được phản ánh rõ nét trong pháp luật. Với sự kiện hợp nhất (dù chỉ là tạm thời) của ba vương quốc: Đan Mạch, Na Uy, Thụy Điển với tư cách là một liên minh (1397 – 1523) đã kết nối khu vực này trên tất cả các phương diện chính trị, kinh tế, văn hóa vững chắc trong nhiều thế kỷ.
Thế kỷ XVII – XVIII Phần Lan bị Thụy Điển xâm chiếm và thuộc bộ phận cấu thành của đế chế Thụy Điển cho đến năm 1809 với việc thất bại của Thụy Điển trong cuộc chiến tranh với người Nga và Thụy Điển đã cắt Phần Lan cho Nga coi đó là phí tổn bồi thường chiến tranh. Sau Cách mạng Tháng mười năm 1917, V.I. Lê Nin đã ký sắc lệnh trao cho Phần Lan quyền độc lập, sự kiện này đã làm cho việc thống nhất pháp luật của Phần Lan với Thụy Điển trở nên bền chặt hơn.
Đan Mạch, Na Uy và Iceland chịu sự quản lý tập trung của Vương quốc Đan Mạch hơn bốn thế kỷ, từ cuối thế kỷ XIV, vì thế pháp luật của Đan Mạch chi phối pháp luật của Na Uy và Iceland.
Pháp luật nước Đức cổ là cơ sở chung cho pháp luật các nước Scandinavi. Tuy nhiên, trong mỗi quốc gia, đặc điểm riêng của dân tộc cũng được phản ánh vào trong pháp luật. Từ thế kỷ XII, pháp luật nước Đức cổ được đưa vào nhiều đạo luật về đất đai và sau đó là các đạo luật điều chỉnh quan hệ thành phố. Quá trình nhất thể hóa pháp luật được tiến hành nagy từ những văn bản quy phạm pháp luật đầu tiên của chính quyền tập trung. Vào thế kỷ XIV ở Thụy Điển đã thành công trong việc thống nhất pháp luật các địa phương, cụ thể ở nông thôn đã ban hành được pháp luật về đất đai thống nhất, còn pháp luật các dân tộc được thống nhất thành pháp luật thành phố thống nhất.
Trong vòng từ thế kỷ XVII đến thế kỷ XVIII, mốc quan trọng đánh dấu điểm xuất phát của sự hình thành pháp luật các nước Scandinavi là hai văn bản: Bộ luật của Quốc vương cơ đốc giáo V (Danske Lov) ban hành ở Đan Mạch năm 1683 (bắt đầu có hiệu lực từ năm 1687 ở Na Uy dưới tên gọi là Pháp luật Na Uy), văn bản thứ hai là Bộ tổng luật của Nhà nước Thụy Điển năm 1734 “Sveriges rikes Lag”.
Hai đạo luật trên đã tồn tại qua một thời gian rất dài đã chỉ ra một cách rõ ràng rằng cùng với thời gian trôi qua đạo luật được áp dụng ngày càng ít hơn và dần dần không còn có hiệu lực nói chung do áp lực của thực tiễn án lệ được phát triển trên cơ sở của đạo luật đó.
Các đặc trưng cơ bản của pháp luật các nước Scandinavi.
Pháp luật các nước Scanidinavi có thể phân thành hai nhóm Nhóm thứ nhất bao gồm Đan Mạch, Na Uy và Iceland vì pháp luật các nước này, xét về mặt lịch sử được phát triển hầu như trên cơ sở của pháp luật Đan Mạch và của Na Uy đã được thực hiện từ nửa sau thế kỷ XVII. Nhóm thứ hai gồm có pháp luật của Thụy Điển và Phần Lan. Tuy nhiên, giữa hai nhóm này có sự thâm nhập lẫn nhau, điều này là do những nguyên nhân sau:
- Giữa các nước này đã có mối liên hệ lịch sử lẫn nhau rất lâu đời và sự gần gũi về dân tộc.
- Hầu như ở tất cả các nước này không có sự tiếp nhận pháp luật La mã – Pháp luật ảnh hưởng lớn tới Hệ thống pháp luật Civil law.
- Không tiến hành việc pháp điển hóa các đạo luật theo các ngành luật.
- Quá trình nhất htể hóa pháp luật ở các nước này đã diền ra hơn 100 năm nay.
Mặc dù vậy, trong pháp luật các nước Scanidinavi vẫn có rất nhiều điểm tương đồng với Hệ thống pháp luật Rô man- Giéc manh, cụ thể:
- Đạo luật chiếm vị trí quan trọng trong nguồn pháp luật;
- Sử dụng các quan niệm pháp lý như Hệ thống pháp luật Civil law.
Bên cạnh những điểm tương đồng như đã nêu ở trên pháp luật các nước Scanidinavi lại có rất nhiều những điểm khác biệt với Hệ thống pháp luật Civil law, cụ thể:
- Pháp luật không chia thành hai lĩnh vực: công pháp và tư pháp;
- Pháp luật không được pháp điển hóa thành các đạo luật theo các ngành luật;
- Thực tiễn xét xử đóng một vai trò quan trọng trong pháp luật.
- Nguồn của pháp luật các nước Scandinavi
Pháp luật các nước Scandinavi sử dụng các loại nguồn:
Đạo luật: Đây là loại nguồn chủ yếu , mặc dù pháp luật các nước này không được pháp điển hóa theo các ngành luật nhưng phần lớn các quy phạm pháp luật được soạn thảo một cách chi tiết.
Tập quán: Trong các nước này, tập quán được hiểu là “quy phạm pháp luật không thành văn” có hiệu lực trong thực tiễn xã hội. Nhìn chung, việc áp dụng tập quán là hết sức hạn chế. Tuy vậy, trong các lĩnh vực như thương mại, hàng hải thông thường tập quán lại đóng một vai trò quan trọng. Phần lớn các tập quán có hiệu lực tại các địa phương thường được các phòng thương mại đại phương khái quát và công bố.
Thực tiễn xét xử: Trong thực tế, thực tiễn xét xử cũng có một vị trí đáng kể trong các loại nguồn. Tuy vậy ở các nước này chỉ dành cho tòa án vai trò của những người giải thích pháp luật. Song ở tại đây không có khái niệm án lệ như tồn tại trong hệ thống Thông luật. Các quy phạm pháp luật do thực tiễn xét xử xây dựng không ổn định và có thể gạt bỏ hoặc thay đổi bất kỳ khi nào khi có vụ việc mới.
Hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn về các vấn đề liên quan đến pháp luật Scandinavi: