Bảo hiểm là một nhu cầu tất yếu của con người trong việc đối mặt với rủi ro, đó là nguy cơ xảy ra thiệt hại về sức khỏe, tính mạng hoặc tài sản. Chính vì vậy, hoạt động kinh doanh bảo hiểm là một ngành dịch vụ phát triển từ lâu ở các quốc gia trên thế giới và ngày càng có vị trí quan trọng trong nền kinh tế. Ở Việt Nam, hoạt động kinh doanh bảo hiểm được điều chỉnh bởi Luật kinh doanh bảo hiểm (LKDBH) được ban hành ngày 9/12/2000 và có hiệu lực từ ngày 1/4/2001. Đây là một văn bản hết sức quan trọng, là cơ sở để phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam. Từ chỗ có rất ít doanh nghiệp bảo hiểm (DNBH) thì cho đến nay, tham gia thị trường này gồm rất nhiều DNBH thuộc nhiều thành phần kinh tế, trong đó có những DNBH nổi tiếng của nước ngoài cũng tham gia đầu tư vào Việt Nam. Đến hết năm 2007, tổng số doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ có mặt tại thị trường Việt Nam là 23 doanh nghiệp, 9 doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ, 1 doanh nghiệp tái bảo hiểm, 8 doanh nghiệp môi giới bảo hiểm
Một cách khái quát nhất, LKDBH trong thời gian qua đã điều chỉnh tương đối toàn diện các vấn đề pháp lý về hoạt động kinh doanh bảo hiểm, bao gồm các nội dung chủ yếu: địa vị pháp lý của DNBH; hợp đồng bảo hiểm; đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực bảo hiểm, v.v.. Với phạm vi điều chỉnh rộng, LKDBH đã góp phần phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam và là công cụ quan trọng để các cơ quan nhà nước có thẩm quyền quản lý hoạt động kinh doanh đặc thù này một cách có hiệu quả.
Tình hình thị trường bảo hiểm trong những năm qua có nhiều bước phát triển rõ rệt. Đã có những thời kỳ tốc độ phát triển thị trường bảo hiểm (cả bảo hiểm nhân thọ và bảo hiểm phi nhân thọ) ở mức cao, và lĩnh vực bảo hiểm trở thành một ngành nghề kinh doanh hấp dẫn. Nhiều hãng bảo hiểm nước ngoài có kinh nghiệm luôn đánh giá cao về tiềm năng phát triển thị trường bảo hiểm Việt Nam, ngay cả trong giai đoạn hiện nay, mặc dù thị trường bảo hiểm nhân thọ đang có những trầm lắng nhất định
Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, qua thời gian qua, LKDBH cũng đã bộc lộ những bất cập làm giảm sút hiệu quả điều chỉnh pháp luật. Những bất cập này có nhiều nguyên nhân, nhưng tập trung chủ yếu là do các nguyên nhân cơ bản sau đây:
– Kỹ năng xây dựng pháp luật trong giai đoạn đầu đổi mới còn hạn chế.
Trong giai đoạn đầu của công cuộc đổi mới, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền và đội ngũ chuyên gia pháp lý nước ta đã có những cố gắng đáng ghi nhận trong việc xây dựng và dần hoàn thiện khung pháp lý cho thể chế kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, phù hợp với thực trạng kinh tế- xã hội của Việt Nam. Bên cạnh những văn bản như Luật Công ty, Bộ luật dân sự, Bộ luật lao động v.v., LKDBH ra đời đã có vai trò hết sức quan trọng trong việc xây dựng một nền kinh tế thị trường hoàn thiện. Tuy nhiên, những hạn chế về khả năng soạn
thảo cũng như có nhiều vấn đề cần phải cân nhắc thêm được đặt ra trước nhà lập pháp đã làm ảnh hưởng đến chất lượng các quy định trong LKDBH. Đến nay, dựa vào kinh nghiệm ban hành hàng loạt các văn bản luật quan trọng như Luật doanh nghiệp, Luật đầu tư, Luật các tổ chức tín dụng, Luật chứng khoán v.v., được các chuyên gia đánh giá cao về kỹ năng soạn thảo, thì đã đến lúc cần đặt ra yêu cầu sửa đổi, bổ sung một cách toàn diện LKDBH để đảm bảo cho hiệu lực điều chỉnh của văn bản này đối với thị trường bảo hiểm Việt Nam.
– Sự phát triển của thị trường bảo hiểm giai đoạn hiện nay cần có những quy định pháp luật mới phù hợp
Trong hơn mười năm kể từ khi LKDBH được ban hành, nền kinh tế nói chung và thị trường bảo hiểm đã có những bước phát triển mạnh mẽ. Nhiều loại hình sản phẩm bảo hiểm được ra đời đáp ứng những nhu cầu khác nhau của các chủ thể trong nền kinh tế.[2] Với số lượng DNBH đông đảo, pháp luật phải thật sự trở thành một công cụ hữu hiệu để đảm bảo cạnh tranh lành mạnh và kinh doanh hiệu quả. Bên cạnh đó, môi trường kinh doanh đang có những bước hội nhập sâu rộng, đòi hỏi hành lang pháp lý phải được xây dựng phù hợp.
– Những cam kết của Việt Nam trong quá trình hội nhập cần được thực hiện
Trong biểu cam kết dịch vụ gia nhập WTO của Việt Nam, dịch vụ bảo hiểm là một nội dung cam kết quan trọng. Những cam kết này phải được nội luật hoá trong LKDBH để đảm bảo thực hiện các thoả thuận quốc tế trong quá trình hội nhập của nước ta với nền kinh tế thế giới. Theo cam kết này, từ thời điểm 1/1/2008, hầu hết các rào cản đối với hoạt động bảo hiểm của DNBH có vốn đầu tư nước ngoài phải được dỡ bỏ. Về hiện diện thương mại, đến cuối năm 2011 (5 năm sau khi gia nhập), các DNBH nước ngoài được phép thành lập chi nhánh kinh doanh bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam.
Xem thêm
