KHÁI NIỆM, HÌNH THỨC VÀ NỘI DUNG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ

09:53 | 26/11/2018 |

Khái niệm thực hiện pháp luật thi hành án dân sự

Pháp luật là một công cụ quản lý xã hội sắc bén, song pháp luật chỉ có thể phát huy được vai trò và những giá trị của mình trong việc duy trì trật tự và tạo điều kiện cho xã hội phát triển khi nó được tôn trọng và thực hiện trong cuộc sống. Vì vậy, thực hiện pháp luật là hoạt động không thể thiếu.

Xây dựng những quy phạm pháp luật nhà nước nhằm mục đích điều chỉnh các quan hệ xã hội đáp ứng lợi ích của nhân dân và tiến bộ xã hội. Mục đích đó chỉ có thể đạt được khi pháp luật được các chủ thể nghiêm chỉnh thực hiện trong đời sống xã hội. Pháp luật với tầm quan trọng của nó không chỉ dừng lại bằng các đạo luật, vì đó chỉ là pháp luật ở trạng thái “tĩnh”, vấn đề quan trọng là “pháp luật phải trở thành chế độ pháp chế, được thực hiện thông qua hoạt động của các cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và công dân; trở thành phương thức quản lý xã hội, cho tổ chức đời sống xã hội”

Thực hiện pháp luật là một hiện tượng xã hội mang tính pháp lý. Quá trình hoạt động thực hiện pháp luật được diễn ra đồng thời và tiếp nối với quá trình xây dựng và hoàn thiện pháp luật của Nhà nước. Thực hiện pháp luật là trách nhiệm, nghĩa vụ của mọi tổ chức (kể cả các cơ quan nhà nước) và mọi công dân Việt Nam và các tổ chức, công dân nước ngoài làm việc, sinh sống trên đất Việt Nam. Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật và có trách nhiệm thực hiện pháp luật đúng với nguyên tắc do Hiến pháp quy định (Điều 12 Hiến pháp năm 1992):

Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật, không ngừng tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa. Các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân và mọi công dân phải nghiêm chỉnh chấp hành hiến pháp và pháp luật, đấu tranh phòng ngừa và chống các tội phạm, các vi phạm hiến pháp và pháp luật

Mọi hành động xâm phạm lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tập thể và công dân đều bị xử lý theo pháp luật.

Hiện nay đang có nhiều cách định nghĩa mô tả về thực hiện pháp luật. Theo tài liệu học tập và nghiên cứu môn Lý luận chung về Nhà nước và pháp luật của Khoa Nhà nước và Pháp luật thuộc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh nay là Viện Nhà nước – Pháp luật thuộc Học viện Chính trị – Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh thì thực hiện pháp luật được hiểu là “quá trình hoạt động có mục đích làm cho những qui định của pháp luật trở thành hiện thực trong cuộc sống, tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động thực tế của các chủ thể pháp luật”

Theo giáo trình Lý luận chung về Nhà nước và pháp luật của Khoa Luật của Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội “Thực hiện pháp luật là hiện tượng, quá trình có mục đích làm cho những quy định của pháp luật trở thành hoạt động thực tế của các chủ thể pháp luật ”

Theo giáo trình Lý luận Nhà nước và pháp luật của trường Đại học Luật Hà Nội “Thực hiện pháp luật là một quá trình hoạt động có mục đích làm cho những quy định của pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế hợp pháp của các chủ thể pháp luật ”

Theo giáo trình Lý luận chung về Nhà nước và pháp luật của Học viện Hành chính Quốc gia “Thực hiện pháp luật là hoạt động, là quá trình làm cho những quy tắc của pháp luật trở thành hoạt động thực tế của các chủ thể pháp luật”

Chúng ta thấy rằng, các định nghĩa trên đều có quan niệm tương đối đồng nhất về những nội dung cơ bản, đó là: thực hiện pháp luật là hoạt động có mục đích nhằm thực hiện những yêu cầu của pháp luật, thực hiện pháp luật là hoạt động thực tế, hợp pháp của các chủ thể pháp luật làm cho những quy định của pháp luật trở thành hiện thực trong cuộc sống. Tuy nhiên, cũng có sự khác nhau trong các định nghĩa trên. Có định nghĩa nêu thực hiện pháp luật là một quá trình hoạt động, các định nghĩa khác lại chỉ nêu thực hiện pháp luật là hiện tượng, quá trình.

Theo chúng tôi, hiện tượng, quá trình hay quá trình hoạt động đều là những phạm trù có nội hàm riêng của nó nhưng có cùng mục đích là thực hiện những quy định của pháp luật, làm cho những quy định ấy trở thành những hành vi thực tế hợp pháp của các chủ thể pháp luật, đáp ứng yêu cầu đặt ra của pháp luật trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội. Tuy nhiên, hoạt động thực hiện pháp luật không chỉ là những hành vi đơn lẻ, độc lập, cắt khúc mà nó luôn luôn là một quá trình. Vì vậy, về khái niệm thực hiện pháp luật chúng tôi đồng ý với nội dung cơ bản trong các định nghĩa nêu trên và sắp xếp lại như sau:

Thực hiện pháp luật là quá trình hoạt động có mục đích làm cho các qui định của pháp luật trở thành những hoạt động thực tế, hợp pháp của các chủ thể pháp luật và được thực hiện trong thực tế cuộc sống.

Thực hiện pháp luật thi hành án dân sự là thực hiện pháp luật về một lĩnh vực trong xã hội mà cụ thể, đó là thi hành án dân sự. Việc điều tra, hòa giải, xét xử vụ án là những giai đoạn đầu của quá trình bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, trong đó mới chỉ giải quyết nội dung vụ án, xác định được quyền và nghĩa vụ của các đương sự, còn phán quyết của Tòa án có trở thành hiện thực hay không còn tùy thuộc vào quá trình thực thi nó trong cuộc sống. Thông qua giai đoạn thi hành án, bản án, quyết định của Tòa án mới có hiệu lực trên thực tế, công lý mới được thực hiện. Mặt khác, thi hành án còn là giai đoạn kiểm nghiệm qua thực tiễn những phán quyết của Tòa án, phản ánh trung thực chất lượng và hiệu quả của hoạt động xét xử. Từ việc thực hiện pháp luật thi hành án dân sự, cán bộ ngành Tòa án có thể rút ra cho mình những bài học bổ ích, nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác xét xử.

Thi hành án dân sự là một khâu quyết định, tạo bước chuyển mạnh mẽ để đưa bản án, quyết định của Tòa án hoặc các quyết định khác theo qui định của pháp luật, được thực hiện trên thực tế. Thi hành án dân sự nhằm bảo đảm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của các công dân, tổ chức, bảo vệ trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa. Điều đó có ý nghĩa lớn lao không chỉ là lợi ích của Nhà nước, của tập thể và quyền lợi hợp pháp của công dân mà nó co9ng có ý nghĩa đối với sự ổn định phát triển kinh tế xã hội. Chính vì vậy Nghị quyết lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá IX đã chỉ ra: “Tập trung thực hiện tốt công tác thi hành án, nhất là thi hành án dân sự, khắc phục cơ bản tình trạng tồn đọng kéo dài”. Những quan điểm, chủ trương của Đảng về thi hành án dân sự nêu trên đã được thể chế hóa trong pháp luật và đi vào cuộc sống, được thực hiện trên thực tế phải làm tốt công tác thực hiện pháp luật. Vì thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự là thực hiện pháp luật trong một lĩnh vực cụ thể, lĩnh vực thi hành án dân sự cho nên khái niệm thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự cũng có đầy đủ các nội dung cơ bản của khái niệm thực hiện pháp luật nói chung; đồng thời phải nêu được những phương hướng, mục tiêu cụ thể của thi hành án dân sự theo đường lối, chủ trương của Đảng về thi hành án dân sự. Trên cơ sở đó, có thể nêu khái niệm thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự như sau:

Thực hiện pháp luật về thi hành án dân sự là quá trình hoạt động có mục đích làm cho các qui phạm pháp luật về thi hành án dân sự trở thành những hoạt động thực tế, hợp pháp của các chủ thể pháp luật và được thực hiện trong thực tế cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế hợp pháp của các chủ thể pháp luật nhằm phát huy hiệu lực của các bản án, quyết định của Toà án, đảm bảo các bản án, quyết định được tôn trọng và thi hành nghiêm chỉnh

Xem thêm :

Công ty luật tại Hà Nội

Công ty luật sư